زبان فرانسوی یا فرانسه[۱] یکی از زبانهای رومی است که به وسیلهٔ ۱۳۶ میلیون نفر در سراسر جهان به عنوان زبان مادری گویش میگردد.[۲][۳] درحدود ۱۹۰ میلیون نفر، فرانسوی را به عنوان زبان دوم صحبت میکنند،[۴] و ۲۰۰ میلیون نفر دیگر هم آن را به عنون یک زبان دوم اکتسابی استفاده میکنند.[۵] اجتماعات گویشکننده به فرانسوی در ۵۷ کشور و قلمرو حضور دارند.[۶] اکثر گویشکنندگان بومی این زبان در فرانسهاند، که مبدأ این زبان است. بقیهٔ گویشکنندگان به طور عمده در کانادا، بهویژه کبک، نیو برانزویک و اونتاریو و نیز بلژیک، سوییس، لوکزامبورگ و مناطقی در ایالت مین آمریکا و.[۷] لوییزیانا حضور دارند.[۸] بیشتر افرادی که فرانسه، زبان دوم آنهاست در آفریقای فرانسویزبان[۹] زندگی میکنند، که با تردید میتوان گفت تعداد آنها از گویندگان بومی بیشتر گشتهاست.[۱۰]گرچه زبان اسپانیایی بعد از زبان انگلیسی از نظر تعداد افرادی که به یک زبان واحد تکلم میکنند در مقام سوم قرار دارد (مقام اول متعلق به زبان چینی میباشد).[۱۱]
طبقه بندی زبانشناختی[ویرایش]
فرانسوی یکی از زبانهای رومیایی است که از زبان لاتین مشتق شده است، همچنانکه زبانهای ملی مانند ایتالیایی، پرتغالی، اسپانیایی، رومانیایی و زبانهای در اقلیت از اوکسیتان تا ناپل و... چنین هستند. با این وجود نزدیکترین زبانهای وابسته به آن، زبانهای زبانهای اوییل و کرئولهای فرانسهپایه میباشد.
موقعیت بینالمللی[ویرایش]
زبان فرانسوی، زبان رسمی ۲۹ کشور است، که بیشتر آنها در فرانسوی به La Francophonie (جوامع فرانسویزبان) معروفاند. همچنین یک زبان رسمی تمام دفاتر سازمان ملل و گسترهٔ وسیعی از سازمانهای بینالمللی است. طیق اطلاعات اتحادیهٔ اروپا، ۱۲۹ میلیون (یا ۲۶٪ کل جمعیت اتحادیه)، در ۲۷ عضو، به فرانسوی گویش میکنند که از میان آنها، ۶۵ میلیون نفر گویشوران بومیاند و ۶۹ میلیون نفر ادعا میکنند که آن را یا به عنوان زبان دوم یا یک زبان خارجی صحبت میکنند و از این لحاظ، فرانسوی در ردهٔ سوم بیشترین گویشوران به عنوان زبان دوم قرار دارد (پس از انگلیسی و آلمانی). بیست درصد از اروپاییهای غیر فرانسویزبان، قادر به گویش فرانسویاند که تقریباً برابر ۱۴۵٬۶ میلیون نفرند.[۱۲] به علاوه، پیش از میانهٔ قرن ۲۰، فرانسوی به عنوان زبان سرآمد دیپلماسی در بین اروپاییان و نیروهای مستعمره و نیز به عنوان یک زبان بینالمللی در میان طبقات تحصیلکردهٔ اروپا گویش میشد.
در نتیجهٔ جاهطلبیهای استعماری از قرن ۱۷ تا ۲۰، فرانسه به امریکا، افریقا، پلینزی، و حوزهٔ کارائیب معرفی شد.
فرانسوی در بلژیک[ویرایش]
از زمان رسیدن جک کرتیه زبان فرانسوی زبان رسمی فرانسه جدید بودهاست. موجهای مهاجر آمده از فرانسه شرق کانادا را برای سکونت انتخاب کردند. در میان آنها اکدینها چهار استان ساحلی نول اکس، نوو برنسیک، ال د پرنس ادوار و تر نوو را مشغول کردند.
زبان فرانسه در ایران[ویرایش]
در ایران زبان فرانسه بعداز انگلیسی دومین زبان محبوب است. تاریخچه ی زبان فرانسه در ایران به دوران مشروطه بازمیگردد. در زمان قاجار بسیاری از رجال سیاسی برای ادامه تحصیل به فرانسه میرفتند که از همان زمان بسیاری از واژههای فرانسوی ازطریق قوانین حقوقی وارد ایران شد و امروزه نیز در زبان فارسی بسیاری از این کلمات استفاده میشود و گاهی این کلمات به قدری در زبان فارسی استفاده شدهاست که بسیاری از افراد نمیدانند که این واژگان فرانسوی هستند. از جمله می توان به کلماتی همچون: دوش (حمام)، مغازه، فامیل، کادو، شوفر، آسانسور، کودتا، رفوزه، پاساژ، ماساژ، مونتاژ، کتلت، املت، توالت، آژانس، اورژانس، مانتو، پالتو، مرسی اشاره کرد[۱۳]
ویژگیهای زبان فرانسه[ویرایش]
الفبای زبان فرانسوی بر اساس الفبای لاتین است و بیست و شش حرف ساده دارد. افزون بر حرفهای ساده، حرف ترکیبی «œ» و حرفهای زبَرنشانهدار «à â è é ê ë î ï ô û» نیز در نوشتار این زبان به کار میروند.
۸۵ درصد کلمات زبان فرانسوی از لاتین، ۱٫۵ درصد از آلمانی، ۰٫۱ درصد از عربی، ۰٫۱ درصد از اسکاندیناوی، ۱۲ درصد از اسپانیایی و ایتالیایی و انگلیسی و باقی زبانها گرفته شدهاست.
جستارهای وابسته[ویرایش]